श्री  संत ज्ञानेश्वर महाराज संस्थान आळंदी तर्फे विश्वस्त मंडळी दरवर्षी सप्तशृंगी मातेला साडी, खण, नारळाची ओटी आणतात. या पुजा विधिच्या माध्यमातून कुलस्वामिनीचं देण देण्या करतांना संत ज्ञानेश्वर उपस्थित असल्याचा अनुभव येतो. ही परंपरा गेल्या अनेक वर्षापासून अखंडित सुरू आहे. श्री सप्तशृंगी निवासिनी देवी ट्रस्ट तर्फे संत ज्ञानेश्वरांच्या समाधी मुखवट्या करीता पैठणी किंवा शालू पाठविण्याचं ठरविण्यात आले आहे. ज्ञानेश्वरांच्या समाधीचा वज्रलेप झाल्यानंतर मुखवट्या भोवती विश्वस्त संस्थेने पाठविलेली पैठणी नेसविण्यात आली. ही पैठणी आई सप्तशृंगीला स्पर्श करून नेसवण्यात आली होती. ज्याप्रकारे पुत्र ज्ञानेश्वर  कुलस्वामिनी माते करीता सुहासिनी वाण घेऊन येतात. त्याप्रकारे आईही या पैठणीच्या माध्यमातून पुत्र ज्ञानेश्वरांच्या भेटीला जावी या उद्देशाने सप्तशृंग निवासिनी देवी ट्रस्टने ही परंपरा सुरू केली आहे.

मुळचे नाशिकचे परंतु सध्या पुण्यात पर्वतीच्या पायथ्याशी वास्तव्यास असलेले नाथयोगी श्री. ज्ञाननाथ रानडे आणि त्याचे शिष्य गेल्या एक तपापासून नाथ कुलदेवतेच्या सेवेत आहेत. श्री. ज्ञाननाथजी हे ज्ञानेश्वर माऊलींच्या गुरू शिष्य परंपरेतील थेट तेरावे दिक्षित, परंपरेप्रमाणे त्यांची दिक्षा झाली. श्री क्षेञ त्र्यंबकेश्वर येथील अनुपानशुलेवर त्यांची उपासना झाली. सप्तशृंग गडावर आई भगवती आणि नाथपंथातील चौरंगीनाथांचा साक्षात्कार त्यांना सप्तशृंग गडावर घडला. त्यांचा हा देवी अनूभव पूढील मुलाखतीतुन मांडण्याचा एक प्रयत्न.

आपण म्हणतात की सप्तशृंग देवी रानडे  कुटूंबाची कुलस्वामिनी नसली तरी आपली कुलस्वामिनी आहे हे कसं काय? मी बापू नारायण रानडे, सप्तशृंग देवी ही जरी रानडे  कुटूंबाची  कुलस्वामिनी नसली तरी, ती माझी मात्र  कुलस्वामिनी आहे. कारण मी एक नाथपंथीय दिक्षांकित असून नाथपंथाची कुलस्वामिनी ही अर्थातच माझी कुलस्वामिनीच !

महाराज, ही सप्तशृंग निवासिनी देवी नाथ पंथाची कुलस्वामिनी मानली जाते. तर त्या बद्दलचे दाखले पुराणात आढळतात का? अहो ही देवी नाथ पंथाची आद्य पुजनीय, वंदनीय अशी देवता आहे. याला आपल्याकडील अध्यात्मिक वाड:मयात अनेक पुरावे दाखले आहेत. देवी भागवत, मार्कण्डेय पुराण या ग्रंथात देवी अवतार कार्याच्या कथा आलेल्या आहेत. नाथ पंथाचे आद्य प्रवर्तक मच्छिंद्रनाथ यांनी या गडावर वास्तव्य केलं, शक्ती उपासणा केली. इथेच जनकल्याणार्थ शाबरी विद्येचा अभ्यास करून अनेक देवतांचा कृपाशिर्वाद मिळवून ती विद्या जनहितार्थ तयार केली. असा श्री. नवनाथ भक्तीसार ग्रंथात दाखला आहे. तर श्री. ज्ञानेश्वरी या ग्रंथात सर्वश्रेष्ठ ज्ञानदेवांनी नमूद केलेली ओवी.

तो मच्छिंद्र सप्तशृंगी ! भग्नावयाचा चौरंगी !
भेटला की तो सर्वांगीन ! संपूर्ण झाला !
(ज्ञानेश्वरी १६-१७-५३)
या ओळी सप्तशृंग देवीचा महिमा सांगतात. या देवीच्या आशेने अन इथे साध्य केलेल्या शक्तीच्या प्रवाहानेच गोरक्षनाथ आणि मच्छिंद्रनाथ या गुरू शिष्याच्या जोडीने तो हातपाय तोडलेला राजपुत्र देह इथे आणला. त्याला  आपल्या शक्ती सामर्थ्याने पूर्ववत केले. नाथपंथीय दिक्षा दिली अन् चौरंगिनाथ म्हणून त्याचा नाथ पंथात समावेश केला ही कथा सर्वश्रुता आहेच. तसेच हे चौरंगीनाथ अजुनही सुक्ष्मरूपाने या गडावर वास करीत आहेत. काही वेळा त्यांचे इथे दर्शनही होते.

काय !........ दर्शन ..... महाराज तसा दर्शन लाभ हा आपल्याला घडलेला असेलच ! नाही का?
अतिजिज्ञासू प्रश्न वा! तुम्हीतर माझ्या स्मृतिचा एक कप्पाच उलगडायला लावणार की काय हो?

कृपा असावी महाराज. पण थोरांच्या अनुभूतिच्या श्रवणाने सामान्य जीवांची श्रध्दा आणखीन दृढ होतं नाही का? अच्छा बहुत अच्छा! एकंदरीत आज तुमच्या निमित्ताने आदिमायेच्या त्या आठवणी जागविण्याचा विचार आहेतर असो! त्याचं काय झालं माझे गुरू परमपुज्य बाबा हरिनाथजी यांचे कृपेने मला त्र्यंबकेश्वरी जेव्हा नाथपंथाशी शिव-शक्ती उपासना मार्गाशी जोडला गेलो. ही सप्तशृंग माऊली पर्यायाने माता झाली आणि त्या मातेने खरोखरच माझा इथे या पर्वतावर सांभाळ केला. सदगुरू बाबा हरिनाथजी यांनी मला सप्तशृंगी गडावर जाऊन तू ४० दिवस उपासना कर, अशी आज्ञा दिली. ती आज्ञा, सूचना, अटी शिरसावंद्य मानून मी पुण्यातून बाहेर पडलो. प्रथम आळंदी जाऊन ज्ञानेश्वरांचे दर्शन घेतले. जीवनाच्या नव्या वाटेवर ज्ञानेश्वर माऊलीचे आशीर्वाद घेतले. जन्मदात्रीच्या पायावर मस्तक ठेवले. प्रापंचिक वस्त्रे काढून मातेच्या हाती दिली. गुरू आज्ञे प्रमाणे भगवी कफनी धारण केली. गळ्यात शृंगी शैली धारण केली. आणि गुरू माऊलींच्या आज्ञे प्रमाणे सप्तशृंग गडावर अनुष्ठानाला जाण्यासाठी पायी प्रस्थान केले. कारण गुरू आज्ञाही तशीच होती. आपणहून काही मागायचे नाही, कोणी देऊ केले तर नाही म्हणायचे नाही, हा गुरू माऊलींचा सांगावा होता. तर गुरू जन्मदात्री या दोन माऊलींच्या आशीर्वादाने त्या जगत माऊलीकडे निष्ठेने जाणार्‍या माझ्या सारख्या बालकाचा, तिच सर्वत्र सांभाळ करेल, रक्षण करेल, काळजी घेईल हा मनातील विश्वास होता. मोशी फाट्यापर्यंत जाऊन जरा रस्त्याच्या कडेला थांबलो तर तिथे एक ट्रक उभा होता. ड्रायव्हर चाक बदलत होता. चाक बदलून झाले आणि त्या ट्रक ड्रायव्हरचे माझ्याकडे लक्ष गेल. माझ्याजवळ येत त्यांनी विचारले, क्यों बेटा कहा जाना है? मला गुरू आज्ञे प्रमाणेच सप्तशृंग गडावर जायचे आहे उत्तर दिले. इतना दूर कैसे जाओगे बेटा? एक प्रश्न पैदल .....मी म्हणालो. अरे बेटा लेकिन पैदल ही क्यों? बाबा माझ्याकडे पैसा अडका काही नाही. या माझ्या कफणिला आत बाहेर खिसा नाही. पण जायच खरं मी म्हणालो. आणि दुसर्‍या क्षणी ती सहृदयी ड्रायव्हर व्यक्ती म्हणाली, चलो हम तुम्हे नाशिक पहुंचा देते है ! उससे आगे देवळाली जाना है ! चलो !  कोणाकडे काही मागायचे नाही पण न मागता कोणी देऊ केलेतर ते नाकारायचे नाही. हा गुरूदेवांचा सल्ला आठवला आणि आगे मागे गोरख जागे, असे म्हणून प्रवास चालू झाला. त्या ट्रक ड्रायव्हरने मला नाशिकरोडला सोडले. माझा नाशिकरोड पर्यंतचा प्रवास आणि दुपारचे भोजन त्याच देव माणसामूळे झाले. भगवंत आपल्या भक्तांचा योगक्षमे कसा चालवतात, माय आपल्या लेकराची काळजी कशी घेते, याच्या गाढ अनुभवाने जीव सुखावला. पण गुरू स्मरण करून  गोरक्षनाथ मच्छिंद्रनाथ यांचे नाव घेत पुढे प्रवास चालू केला. मात्र थोड्या वेळातच एक गाडी येऊन शेजारी थांबली. गाडीत एकच मुंबईचे गुजराती कुटूंब होते. त्यांना सप्तशृंग गडावर जायचे होते. त्यांनी रस्ता विचारला. मी हाताने खूण केली. गाडी पुढे गेली आणि थोड्याच अंतरावर थांबली. त्यांनी एकवार माझ्या बालमूर्तीकडे, अंगावरच्या कफनीकडे, गळ्यातल्या शृंगी शैलीकडे नजर टाकली अन् त्या गृहस्थांनी प्रश्न केला, आपको कहा जाना है? मला सप्तशृंग गडावर जायचे आहे. असे म्हणताच त्यांनी मोठ्या आस्थेने गाडीचा दरवाजा उघडला अन् मला गाडीत घेतले. थोड्याच वेळात आम्ही नांदूरी गावापाशी येऊन पोहोचलो. पुढील रस्ता ५.३० किलो मीटरचा होता. त्यावेळी हा सगळा परिसर म्हणजे अरण्यच ! पायी चढून वरती जाण्याचा हा एकच मार्ग. पायथ्याला काही कष्ठकरी शेतकरी यांची घरे, गायी, म्हशींचे गोठे दूध आणि खवा हीच अर्थार्जनाची साधन डोंगरावर उंच कपारीत देवीचे देऊळ, एका भव्य कपारितील ती अष्टदश हाताची शिर झुकवून उभी असणारी आदिशक्ती मातेची भव्य मूर्ती माथ्यावरच्या डोंगरावरची ध्वजा समोरचा मार्कण्डेय पर्वत, भोवती दाट वृक्ष झाडी असा सारा एकूण परिसर..... मी माझ्या सदगुरूच्या आज्ञे प्रमाणे दुसर्‍या दिवशी सकाळी सप्तशृंग देवीचे दर्शन घेतले. गुरू आज्ञा सांगितली आई आता माझे हे ४० दिवसाचे अनुष्ठान तुच पुर्ण करून घे, अशी प्रर्थना केली. ओंजळीत आलेल्या प्रसादावरच ती रात्र काढली आणि दुसर्‍या  दिवसापासून आदिमायेच्या उजव्या बाजूला असणार्‍या शिवतीर्था जवळच्या एका छोट्या शिव मंदिरात मुक्काम करून तिथेच एका झाडाखाली, धुनी चेतन करून माझी उपासना सुरू केली. मी तिथे अनुष्ठानाला बसलेला पाहुन कोण्या एका गवळ्याला काय प्रेरणा झाली कोणास ठाऊक तो मला एका पातेल्यातून दूध आणुन देऊ लागला. कधी एखादे फळ, कडुलिंबाचा रस, दुध यावरच माझी उपासणा चालू झाली. आपण केवळ आपल्या गुरूंनी सांगितलेली उपासना, ध्यान, जपतप, अनुष्ठान हे एक एक दिवसाने वाढत गेले. एके दिवशी माझी पहाटेची उपासना चालू असतानाच अचानकपणे अंगात आखूड बंडी, खाली धोतर, डोक्याला मुंडासे, हातात काठी, अशा एका व्यक्तीच दर्शन झालं. माझ्याजवळ त्यांनी चहाची मागणी केली.

बेटा चाय पिलाओ...
बाबा, अहो मी हा असा माझ्याकडे चहा कुठून असणार ? दूध आहे ते देऊ का ?
नही बेटा हम तो चाय पिनाही चाहते है.
मी म्हणालो, पण बाबा ?....
तु ऐसा कर, तू चाय बनाने की तैयारी तो कर
मी पातेल्यातील दूध एका करवंटीत काढले. थोड्या दूधात पाणी घालून ते धुणीवर उकळायला ठेवले. तेवढ्यात त्या व्यक्तीने खिशातून एक साखरेचा खडा आणि काही चहाची भुकटी काढली व पातेल्यात टाकली. थोड्या वेळातच तो चहा दोन करवंट्यात ओतून आम्ही दोघांनी पिला. चहा झाल्यावर ती व्यक्ती म्हणाली, चलो तुम्हारा काम तो हो गया. मै चलता हु मी नमस्काराला पुढे झालो तर काय ! त्या व्यक्तीचे पाय जमिनीवर नव्हतेच.

बाबा, आपण कोण? मला हे दर्शन हा प्रसाद कोणाचा? असं मी विचारणार, तोच ते म्हणाले, ओळख मी कोण? कळले अरे माझ्या शिवाय इथे दुसरं कोण असणार? आवाज आणि आकृती पाहता पाहता ती दूर विरून गेली. त्याच वेळी अचानक हरिनाथ बाबांकडून ऐकलेली, नवनाथ ग्रंथात वाचलेली एक गोष्ट आठवली. चौरंगीनाथ हे अजूनही वायुतत्वावर इथं येतात जातात. त्यांचं या गडावर दर्शन होतं. हे दर्शन चौरंगीनाथांचच होत. दर्शन झाल्याने मन सुखावले डोळे मिटले गेले काही काळ असाच गेला आणि अचानक डोळ्यांपुढे एक तेजोवलय चमकलं व त्यात काही संदेश येऊ लागला. भाषा संस्कृत होती. अन पहाटे आलेला तो संदेश, ती आज्ञा अशी होती की तुझे अनुष्ठान पूर्ण झाले आहे. तू उद्या सकाळी स्नानाला उतरशील तेव्हा माझे नाव घेऊन डुबकी मार जे तुझ्या हाती येईल ते घेऊन जा. तोच माझा प्रसाद आहे. जा ! हा संदेश होता साक्षात भगवतीचा, प्रसाद घे आणि तुझ्या कार्यासाठी तुझ्या कर्मभूमीत परत जा क्षणभर पुढे काहीच बोलवेना सर्व स्तब्ध झाले. मग सुखद स्मृतीतून बाहेर येत ज्ञाननाथजी म्हणाले, अहो दुसर्‍या दिवशी त्या शिवतीर्थात मला एक धातूचं कडं मिळाल. अजून ही तो प्रसाद जपलेला आहे. त्यावर नाग, गणेश, देवी आणि चौसष्ट योगिणी यांच्या खुना आहेत.